Christiaan van der Klaauw gökbiliminden esinlenen saatler konusunda tanınmış bir marka. Gök nesnelerinin kullanıldığı ilginç ve devrimci tasarımları ile bir çok ödülü var. En son olarak da 2012'de "Real Moon 1980" (gerçek ay 1980) saati Londra'da "2012 Avrupa Saat Ödülü"nü aldı.

 

Christiaan van der Klaauw Hollanda'nın Frizland (Friesland) bölgesinde küçük bir yerleşim biriminde kurulu küçük bir işletme. Ancak kendi alanında yeryüzünde bütün saat düşkünlerinin adını bildiği küçük bir işletme.   

 

Frizland Hollanda'nın kuzeyinde bir bölge. Hollanda'da Hollandaca'nın yanısıra kendi "resmi dili" olan tek bölge. Her ne kadar bu "dil" TV'lerde zaman zaman altyazı olarak çevrilse de, 2 yıldır Hollandaca konuşan bir yabancının %90'nını anlayabileceği denli Hollandaca'ya yakın. Bazen yazılışı değişik olabiliyor ve bir kaç tane de değişik sözcük var. O açıdan Azerbaycan Türkçesi Türkiye Türkçesinden çok daha uzak denebilir. Zaten bu bölgenin bütün kentlerinde ve ilçelerinde herşey Hollandaca. Bir tek bazı köylerin adlarının "iki dilde" yazıldığını gördüm. İşin aslı, Avrupalı eğer ikinci bir dile izin vermişse kendi ülkesinde, zaten o dili öldürmüş demektir. Gerisi turistik nedenlerden.

 

Frizland'dan sözetmemin nedeni, Christiaan van der Klaauw'ın pazarlamasında sürekli "Friz"liğine göndermeler yapmasından çok, böyle tarım ağırlıklı, ıssız ve göreceli olarak geri bir bölgeden böyle yeryüzünün her yanına mal satabilen bir işletmenin çıkmasının verdiği işaşkınlıktan. Aslında artık bunca yıldan sonra Avrupa'da şaşırmamam gerekiyor. Biz Türkiye'de okulu bitirdiğimizde kendi işini kurmak isteyen arkadaşlarım "hangi yabancı kuruluşun temsilciliğini alsak" ile işe başlarlarken geldiğim Danimarka'da iki Danimarkalı genç arkadaşımın bir ürün üretip başka ülkelere temsilcilik verdiklerini gördüğümde de şaşırmıştım ilk kez...

 

Christiaan van der Klaauw amca eğitimini Fizik Nobel'li bir profesörün 1901'de kurduğu bir okulda tamamlamış (burasının daha çok mekanik aygıtlar yapan bir işlik olduğunu sanıyorum). Daha sonra da çıraklığını Leiden kentinde 1633'de kurulmuş, yeyüzünde "ilk" olduğu öne sürülen bir uzayevi'nde (planetarium) yapmış. Gökbilimi düşkünlüğünü de burada kapmış.

 

Sonra Frizland'a dönüp, saatçiliğe başlamış 1974'te. Daha doğrusu saat yapmaya. Gökbiliminden esinlenen ilk saati ise 1990'da yaptığı Gökbilimi masa saati. Bu saat yüzünden kendisini AHCI (Académie Horlogère des Créateurs Indépendants  - Bağımsız Saat Yaratıcıları Akademisi - www.ahci.ch - çok da eski olmayan, 25 yıllık bir kurum) üyeliğine çağırmışlar.  Ama asıl bombasını iki yıl sonra 1992 Bazel Saat Sergisi'nde 'Pendule Variable' (değişken sarkaç) saati ile patlatmış, altın madalyayı almış.

Bu saatin (bulabildiğim kadarı ile) soldaki saat olduğunu sanıyorum.

İlk kol saati ise 1994'te ürettiği 'Satellite du Monde' adlı saat (sağda). Bu saatin, uzayevi'nin bir saatteki ilk uygulaması olduğu öne sürülüyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2011'de de "Retro Moon" ile Watch dergisinin "Yılın Saati" ödülünü almış:

Asağıda soldaki, 2012'de "Avrupa Yılın Saati" ödülünü alan 'Real Moon' (Gerçek Ay) adlı bu modelinde ise ay gerçekten 3 boyutlu! Üstelik de üzeri parlak değil kraterli :-)

 

Klaauw, en yeni saat tasarımı olan "Real Moon Joure" (sağda) ile 2013'te 25bin-100bin avro aralığında "Avrupa Yılın Saati" ödülünü alamamış ama, bu saatin ilginçliğini azaltmıyor. Bu saatin üstünde de 3 boyutlu dönen bir ay var.  Olağanda bir ayın Dolunay'dan Dolunay'a bütün aşamalarını tamamlaması için tam olarak 29 günden biraz daha çok zamana gereksinimi var: Tam olarak söylemek gerekirse: 29,530588 güne. 28 Ekim 2013'te Hollanda'nın Volkskrant gazetesinde kuruluşun başyöneticisi ve baştasarımcısı Daniel Reintjes'in dediğine göre, bu saat öylesine duyarlı ki, 11000 (11 bin!) yılda yalnızca 1 gün sapma yapıyor! Gökteki gerçek ay ile bu saatin üstündeki mekanik ayın arasında 1 gün farkı olması için 11000 yıl geçmesi gerekiyor!  

 

"Biz saati 1000 000 (bir milyon) yılda yalnızca 1 gün sapacak biçimde de yapabiliriz" diye ekliyor başyönetici ile baştasarımcı. "Tasarım şimdiden hazır. Ne denli çok çark eklersen, o denli duyarlı olur" diyor. Van der Klaauw'un işliği sanki bir hastanenin işlemce odası gibi. Bu çalışanların sağlıkçılar gibi beyaz giyinmelerinden çok, ortalığı temiz tutmak yönünden hastaneye benziyor. Ortam elden geldiğince tozsuz tutuluyor. "Kadranın üzerine yerleşen bir toz saatin çalışmasını etkilemez ancak saatin camında bir çizik gibi görünür ve o tozdan kurtulamazsınız" diyor başyönetici ve baştasarımcı Reintjes.

 

Elindeki uslu telefonu (smartphone) göstererek "Ancak ne yaparsak yapalım, bir sayısal (dijital) saat denli duyarlı yapamayız. Bundaki saat kış saati'nden yaz saatine kendisi geçiyor. Buradan kalkıp Nev York'a gittiğinde kendiliğinden yerel saate ayarlıyor" diyor.  Peki o zaman neden kişiler onbinlerce avro verip mekanik saat satın alıyorlar? "Kuramsal olarak mantıklı değil. Ama neden kişiler Kia yerine Ferrari araba alıyorlar? Çünkü Ferrari'yi daha güzel, özel buldukları için. Bu saatlerde de durum onun tıpkısı. Olay zamanı öğrenmek değil yalnızca. Olay duyulan duygu. Bir saat ayrıca onu taşıyan konusunda birşeyler söylüyor" diye de ekliyor. 

 

Gökbilimsel saatler şimdilerde lüks olsa da, geçmiş zamanlarda nerede is saatlerde olağan olarak bulunurlarmış. Başyönetici örnek olarak Prag'ın eski kent alanındaki tanınmış ortaçağ gökbilimsel saati veriyor. Bir zamanlar ayın evreleri çok önemliymiş. Özellikle geceleri aydınlatmanın olmadığı dönemlerde, kişiler daha güvenli diye, gece görüşmelerini dolunay'a denk getirirlermiş.

 

Hollanda'nın görece geri kalmış tarımsal bir bölgesindeki, küçük bir ilçede kurulu, van der Klaauw'ın yalnızca 7 çalışanı var. Bu 7 kişiden 2'si aygıtyapan (mekanikçi), 3'ü de saatçi ustası. Başyönetici Daniel Reintjes aynı zamanda da baştasarımcı. 7. kişinin kim olduğu açıklanmamış, büyük olasılıkla tanıtım işleri ile uğraşan birisi olmalı. İşte bu 7 kişi yılda 300 saat üretiyor.  İşte bu 7 kişilik kuruluşun ürünleri Rusya'da Dnepropetrovsk'tan, Hong Kong'a dek yeryüzünün her köşesinde satılıyor. Başyönetici, dağıtımcılar ile anlaşma yaparken çok seçici olduklarını çünkü onların sergilerine koymak için yeterli sayıda saat üretmekte zorlandıklarını söylüyor. Örneğin iki yıllık bir süreçten sonra Florida'da bir dağıtımcı ile anlaştıklarını belirtiyor. Sürecin 2 yıl sürmesinin nedeni ise, dağıtımcının satışyerinde sergilemek için van der Klaauw'un bütün ürünlerinden birer tane istemiş olması.

 

Kuruluşun yıllık geliri 1,5-3 milyon avro arasında değişiyor. Peki dağıtımcılar sırada beklerken, nedne daha çabuk büyümüyor bu kuruluş? "Söylemesi kolay" diyor başyönetici. "Örneğin nereden çalışan bulacaksın? İyi çalışan bulmak yeterince zor. İyi sağlayıcı bulmak ta o denli zor" diyor. "İsviçre'de bir sürü saat markası var, gelişmiş üretim araçları olan bir sürü sağlayıcı var. Ama biz burada Hollanda'nın bir köşesi olan Frizland'ın bir köşesinde ufacık bir ilçesindeyiz. Bu tür gökbilimsel mekanik işlerde deneyimi olan hiç kimseyi bulamazsınız. Çalışan adaylarını önce bir eğitmeniz gerek. Dolayısı ile 3 çalışan işe alayım üretimi 2'ye katlayayım' diyemem. O yüzden amacımız üretimi her yıl %10 arttırmak. Küçük adımlarla büyürsek, yanılma olasılığımız da daha küçük olur."